Tìm hiểu về vi-rút và vắc-xin


COVID-19

COVID-19 do vi-rút SARS-CoV-2 gây ra. Có hàng triệu trường hợp được xác nhận là đã nhiễm COVID-19 ở Úc, bao gồm cả hàng trăm nghìn trẻ em.1 Hàng nghìn người đã tử vong, kể cả trẻ em.1 Hầu hết trẻ em bị nhiễm COVID-19 sẽ hồi phục; tuy nhiên, một số trẻ em bị bệnh nặng đến mức họ cần phải nhập viện hoặc được nhân viên bệnh viện chăm sóc trong chương trình 'bệnh viện tại nhà'. Trẻ em đã có sẵn các vấn đề sức khỏe có nhiều khả năng phải nhập viện hơn. 
 

  • COVID-19 là gì?

    Bệnh do Coronavirus 19 (COVID-19) được phát hiện ở người vào tháng 12 năm 2019 và được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố là đại dịch toàn cầu vào tháng 3 năm 2020.

    Bệnh này lây lan dễ dàng và có thể lây từ người này sang người khác khi ho, hắt hơi, nói, hát hoặc thở, hoặc sau khi chạm vào các bề mặt hoặc đồ vật bị nhiễm vi-rút.2

    Mọi người thường bắt đầu cảm thấy không khỏe khoảng 5 đến 6 ngày sau khi bị nhiễm COVID-19,3 nhưng có thể từ 1 đến 14 ngày.3 Các dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh là đau đầu, đau họng, ho, sổ mũi và sốt.4

    Một số phiên bản hoặc 'biến thể' khác nhau của COVID-19 đã xuất hiện kể từ lần đầu tiên vi-rút được phát hiện. Chúng bao gồm Delta và Omicron. Các loại vắc-xin hiện có ở Úc đều cung cấp sự bảo vệ chống lại các biến thể COVID-19.
     

  • Những nguy cơ của COVID-19 là gì?

    COVID-19 đã khiến hàng triệu trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên tử vong trên thế giới. Hầu hết trẻ em đều hồi phục không cần trợ giúp y tế. Tuy nhiên, một số trẻ em có thể bị bệnh nghiêm trọng hơn và có thể cần phải đến bệnh viện để được chữa trị như thở oxy hoặc dùng máy thở (khi có máy để giúp bạn thở).

    Hai vấn đề hiếm gặp nhưng nghiêm trọng kéo dài có thể xảy ra sau khi bị nhiễm bệnh. 

    Bệnh đầu tiên được gọi là hội chứng viêm đa hệ ở trẻ em (MIS-C). Bệnh này xảy ra từ hai đến sáu tuần sau khi bị nhiễm COVID-196 và nó khiến nhiều bộ phận trong cơ thể bị viêm. Các bộ phận này có thể bao gồm não, tim, thận, phổi và hệ tiêu hóa.6 Trẻ bị bệnh này có thể bị ốm nặng và thường cần được điều trị tại phòng chăm sóc đặc biệt. MIS-C đôi khi còn được gọi là hội chứng viêm đa hệ ở trẻ em tạm thời có liên quan đến SARS-CoV-2 (PIMS-TS).

    Bệnh thứ hai thường được gọi là 'COVID kéo dài'.7 Một số trẻ bị COVID-19 sẽ vẫn có các triệu chứng của bệnh trong nhiều tháng sau khi bị nhiễm bệnh, bao gồm nhức đầu, mệt mỏi, khó ngủ và khó tập trung.7,8 Nghiên cứu vẫn đang tiếp tục được thực hiện về 'COVID kéo dài' ở trẻ em.
     

Chích vắc-xin ngừa COVID-19

Các vắc-xin COVID-19 huấn luyện cơ thể chúng ta nhận biết và chống lại vi-rút. Các vắc-xin làm điều này bằng cách huấn luyện hệ thống miễn dịch của chúng ta đọc mã di truyền của một phần quan trọng của vi-rút, được gọi là protein (chất đạm) gai (spike protein). 

Chích vắc-xin có nghĩa là con của bạn sẽ ít có khả năng bị nhiễm COVID-19 và lây bệnh cho người khác hơn. Vẫn có khả năng nhỏ là con của bạn sẽ bị nhiễm vi-rút, nhưng nếu có, các triệu chứng thường sẽ nhẹ.

Qua thời gian, Úc có thể sẽ có các vắc-xin COVID-19 khác nhau. 

Các loại vắc-xin hiện được phê duyệt cho trẻ em ở Úc là:

  • Pfizer/BioNTech (Comirnaty) 
  • Moderna (Spikevax) 
     
  • Vắc-xin ngừa COVID-19 hoạt động như thế nào?

    Vắc-xin chứa mã di truyền của một phần quan trọng của vi-rút COVID-19 được gọi là protein (chất đạm) gai. Các protein (chất đạm) gai được tìm thấy ở bên ngoài vi-rút. Công việc của chúng là bám vào bên ngoài tế bào của bạn, để vi-rút có thể xâm nhập vào tế bào của bạn và gây bệnh.

    Khi con của bạn được chích vắc-xin, cơ thể của chúng đọc mã di truyền này và huấn luyện hệ thống miễn dịch của chúng nhận ra các protein (chất đạm) gai và chống lại vi-rút. Trong vòng khoảng hai tuần sau khi chích ngừa, cơ thể chúng sẽ bắt đầu tạo ra kháng thể. Sau đó, nếu chúng tiếp xúc với vi-rút COVID-19, các kháng thể này sẽ bám vào nó và giúp loại bỏ nó. 

    Con của bạn không thể bị nhiễm COVID-19 từ vắc-xin vì vắc-xin không chứa vi-rút. Vắc-xin chỉ chứa mã di truyền cần thiết để huấn luyện hệ thống miễn dịch của bạn nhận ra và chống lại vi-rút.

    Các loại vắc-xin khác nhau hoạt động với mã di truyền theo những cách khác nhau. 

    Các vắc-xin mRNA sử dụng một đoạn mã đã được biến đổi gen. Các cơ quan quản lý y tế của Úc đã phê duyệt việc sử dụng các vắc-xin mRNA sau: 

    • Pfizer/BioNTech (Comirnaty) 
    • Moderna (Spikevax) 
       
  • Vắc-xin COVID-19 được thử nghiệm như thế nào?

    Nghiên cứu về tính an toàn là một phần quan trọng trong việc tạo ra vắc-xin. Vắc-xin được thử nghiệm rộng rãi trước khi sẵn sàng để sử dụng. Thử nghiệm bắt đầu với nghiên cứu trong phòng thí nghiệm (ống nghiệm), sau đó nghiên cứu trên động vật và cuối cùng là nghiên cứu trên con người (thử nghiệm lâm sàng), bắt đầu với người lớn và sau đó là trẻ em.

    Các thử nghiệm lâm sàng liên quan đến việc thử nghiệm vắc-xin ở những người tình nguyện và tiến hành trong ba giai đoạn chính:

    Các thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 1 thường có vài chục tình nguyện viên khỏe mạnh. Những thử nghiệm này tập trung vào tính an toàn của vắc-xin và tìm hiểu xem liệu vắc-xin có gây ra phản ứng miễn dịch hay không.

    Các thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 2 lớn hơn và có hàng trăm tình nguyện viên. Các thử nghiệm này kiểm tra phản ứng miễn dịch của vắc-xin ở một nhóm lớn hơn và đánh giá xem liệu vắc-xin có an toàn hay không, và các tác dụng phụ có thể chấp nhận được không. 

    Các thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 3 có hàng nghìn người tham gia. Những thử nghiệm này đánh giá mức độ hiệu quả của vắc-xin trong việc phòng ngừa bệnh cho mọi người. Thử nghiệm giai đoạn 3 có thể đánh giá kỹ lưỡng hơn về tính an toàn và các tác dụng phụ của vắc-xin. Trong thử nghiệm Giai đoạn 3, các nhà nghiên cứu thường so sánh những người đã chích vắc-xin với những người không chích.  
     
    Thông thường, các giai đoạn này xảy ra lần lượt. Để phát triển vắc-xin COVID-19, một số giai đoạn có thể gối đầu nhau. Ví dụ, các nghiên cứu Giai đoạn 3 đã được bắt đầu ngay khi có dữ liệu ban đầu từ các thử nghiệm Giai đoạn 1 và 2. Phương pháp này có nghĩa là vắc-xin COVID-19 có thể được phát triển nhanh chóng, làm cho chúng có sẵn để cứu sống mọi người sớm hơn. 

  • Những lợi ích của việc chích ngừa vắc-xin COVID-19 cho con của bạn là gì?

    Chích vắc-xin có nghĩa là con của bạn sẽ ít có khả năng bị nhiễm COVID-19 và lây bệnh cho người khác hơn. Nếu đã chích ngừa, chúng sẽ có thể đến thăm người thân lớn tuổi hoặc dễ bị tổn thương, một cách an toàn hơn. Trường học cũng sẽ an toàn hơn.

    Vẫn có khả năng là con của bạn sẽ bị nhiễm COVID-19, nhưng nếu có, chúng có thể không có triệu chứng hoặc triệu chứng sẽ nhẹ.

    Nếu muốn biết thêm về lợi ích của việc chích ngừa cho bản thân, thanh thiếu niên lớn tuổi hơn hay một người lớn khác, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng tài liệu Hỗ trợ Ra Quyết định về COVID-19 (COVID-19 Decision Aid) (16+ tuổi).

  • Những nguy cơ của việc chích ngừa vắc-xin COVID-19 cho con của bạn là gì?

    Hầu hết trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên có các triệu chứng nhẹ trong một hoặc hai ngày sau khi chích vắc-xin ngừa COVID-19. Điều này là hoàn toàn bình thường và có thể bao gồm đau hoặc đau khi chạm vào chỗ chích, nhức đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ hoặc khớp.9 Rất hiếm khi xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết hơn về các nguy cơ của tác dụng phụ khi chích ngừa trong bước tiếp theo của bản hỗ trợ ra quyết định này. 

    Bạn có thể đã nghe mọi người nói về những nguy cơ khác liên quan đến vắc-xin COVID-19. Những nguy cơ đó không được đề cập ở đây vì không có bằng chứng khoa học hỗ trợ cho những nguy cơ này.

    Nếu muốn biết thêm về nguy cơ của việc chích ngừa cho bản thân, thanh thiếu niên lớn tuổi hơn hay một người lớn khác, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng tài liệu Hỗ trợ Ra Quyết định về COVID-19 (COVID-19 Decision Aid) (16+ tuổi).

  • Các vắc-xin có tác dụng đối với các biến thể khác nhau không?

    Có. Các vắc-xin hiện đã được phê duyệt có hiệu quả cao đối với các biến thể hiện có. Vẫn có khả năng con của bạn bị nhiễm COVID-19, nhưng nếu con của bạn đã chích ngừa đầy đủ, chúng sẽ không bị bệnh nghiêm trọng.

  • Nếu con của tôi đã bị nhiễm COVID-19, chúng có cần vắc-xin và liều tăng cường không?

    Có. Nếu con của bạn đã xét nghiệm dương tính với COVID-19, khả năng tái nhiễm bệnh của chúng sẽ giảm bớt, nhưng chỉ trong một vài tháng. 

    Việc đảm bảo con của bạn được chích ngừa đầy đủ là cách tốt nhất để chúng tiếp tục được bảo vệ chống lại vi-rút. Chúng tôi khuyến cáo các con của bạn nên được chích vắc-xin đầy đủ trong vòng bốn tháng kể từ khi khỏi bệnh cấp tính. 

+ Tài liệu tham khảo

  1. Australian Government Department of Health. Coronavirus (COVID-19) case numbers and statistics; Available from: https://www.health.gov.au/health-alerts/covid-19/case-numbers-and-statistics#at-a-glance Accessed February 2022.
  2. World Health Organization. Transmission of SARS-CoV-2: implications for infection prevention precautions. Scientific brief. [Internet.] Geneva: WHO; 9 July 2020. Available from: https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/transmission-of-sars-cov-2-implications-for-infection-prevention-precautions
  3. McAloon C, Collins Á, Hunt K, Barber A, Byrne AW, Butler F et al. Incubation period of COVID-19: a rapid systematic review and meta-analysis of observational research. BMJ Open. 2020;10(8). doi: https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-039652
  4. Zoe COVID Study. What are the top 5 COVID symptoms? 2021. Available from: https://covid.joinzoe.com/post/new-top-5-covid-symptoms#part_3 
  5. Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. J Autoimmun. 2020;109. doi: https://doi.org/10.1016/j.jaut.2020.102433  
  6. BMJ: Best Practice. Coronavirus disease 2019 (COVID-19). Available from: https://www.kff.org/coronavirus-covid-19/issue-brief/update-on-covid-19-vaccination-of-5-11-year-olds-in-the-u-s/ 
  7. Zimmermann P, Pittet LF, Curtis N. How Common is Long COVID in Children and Adolescents?, The Pediatric Infectious Disease Journal: December 2021 - Volume 40 - Issue 12 - p e482-e487 doi: 10.1097/INF.0000000000003328 
  8. Borch L, Holm M, Knudsen M et al. Long COVID symptoms and duration in SARS-CoV-2 positive children — a nationwide cohort study. European Journal of Pediatrics (2022). https://doi.org/10.1007/s00431-021-04345-z
  9. National Centre for Immunisation Research and Surveillance. AusVaxSafety. 2022. https://www.ausvaxsafety.org.au/ accessed February 2022.